Τρίτη, Νοεμβρίου 18, 2008

Σύμφωνο Συμβίωσης β΄συζήτηση Ολομέλειας: ομιλία Κατερίνας Παπακώστα

Πρακτικά κατ' άρθρον συζήτησης νομοσχεδίου στην Ολομέλεια της Βουλής στις 11.11.2008
Σχολιάζω με κόκκινο ενδιάμεσα


ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ-ΣΙΔΗΡΟΠΟΥΛΟΥ: Ευχαριστώ πολύ, κυρία Πρόεδρε.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, συζητούμε σήμερα στην κατ’ άρθρο συζήτηση τις μεταρρυθμίσεις οι οποίες αφορούν την οικογένεια, το παιδί, την κοινωνία και άλλες διατάξεις. Το νομοσχέδιο, λοιπόν, όπως είπαμε και στην επί της αρχής συζήτηση, αποτελείται από είκοσι οκτώ άρθρα, ειδικότερα δε από τρία κεφάλαια και τρεις θεματικές ενότητες. 
Το πρώτο κεφάλαιο αποτελείται από τα άρθρα 1 έως και 13 και αναφέρεται αποκλειστικά στο σύμφωνο συμβίωσης. Το δεύτερο κεφάλαιο, δηλαδή τα άρθρα 14 έως και 19, πραγματεύονται τις τροποποιήσεις του Αστικού Κώδικα και αφορούν την υιοθεσία, το διαζύγιο. Το τρίτο κεφάλαιο, δηλαδή τα άρθρα 20 έως και 28 του νομοσχεδίου, περιλαμβάνουν μία σειρά από διατάξεις για αυστηροποίηση της ποινικής μεταχείρισης όσων παραβιάζουν προσωρινές διαταγές δικαστηρίων, για το θεσμό του επόπτη ανακριτών, ενώ σε άλλα άρθρα επανακαθορίζεται η διάρκεια της θητείας των δικαστικών λειτουργών και εισάγονται μεταβατικές διατάξεις για την εφαρμογή του νομοσχεδίου.
Κυρία Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, περνώ αμέσως στο πρώτο κεφάλαιο, που αφορά το σύμφωνο συμβίωσης.
Άρθρο 1. Στο άρθρο 1 του σχεδίου νόμου ορίζεται ότι η σύναψη αυτού του συμφώνου συμβίωσης είναι επιτρεπτή αποκλειστικά και μόνο σε πρόσωπα διαφορετικού φύλου και καθορίζεται ο συστατικός τύπος του συμφώνου που είναι το συμβολαιογραφικό έγγραφο, το οποίο καταρτίζεται αυτοπροσώπως από τα συμβαλλόμενα μέρη.

Συνεπώς με το νομοθέτημα αυτό εισάγεται αθέμιτη διάκριση τόσο στο σεβασμό της οικογενειακής ζωής, όσο και στην ελευθερία των συμβάσεων των ομόφυλων ζευγαριών, ακριβώς λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού. Ο συμβολαιογραφικός σύλλογος οφείλει να λάβει θέση σχετικά, αναφέροντας κατά πόσον οι συμβολαιογράφοι νομιμοποιούνται να προβούν σε έλεγχο συνταγματικότητας και εφαρμόζοντας την αρχή της ίσης μεταχείρισης να συνάψουν σύμφωνα συμβίωσης και για την περίπτωση που το ζητήσουν ομόφυλα ζευγάρια.

 Η έναρξη της ισχύος αυτού του συμφώνου συμβίωσης για λόγους ασφαλείας των συναλλαγών ορίζεται από την κατάθεση αντιγράφου του συμβολαιογραφικού εγγράφου στο ληξίαρχο του τόπου της κατοικίας των συμβληθέντων. 

Πρόκειται για όρο του ενεργού της δικαιοπραξίας ή για διατύπωση δημοσιότητας όμως; Αυτό δεν διευκρινίζεται. Αν αποτελεί όρο του ενεργού, τότε από την υπογραφή του συμφώνου έως και πριν την κατάθεση του στο ληξιαρχείο, το σύμφωνο δεν έχει καμία ισχύ ανάμεσα στα μέρη. Αν, για παράδειγμα, πεθάνει ο ένας σύντροφος χωρίς να έχει κατατεθεί στο ληξιαρχείο, σε περίπτωση που αυτό αποτελεί όρο του ενεργού, δεν ισχύουν τα εξ αδιαθέτου κληρονομικά δικαιώματα του νομοσχεδίου. Αν, αντιθέτως, αποτελεί διατύπωση δημοσιότητας, τότε το σύμφωνο ισχύει για τις σχέσεις ανάμεσα στους συντρόφους, αλλά δεν αντιτάσσεται έναντι τρίτων.

Πρέπει να σας πω ότι στο άρθρο 2 ορίζονται οι προϋποθέσεις για τη σύναψη αυτού του συμφώνου συμβίωσης, όπου δεν επιτρέπεται η σύναψη συμφώνου ελεύθερης συμβίωσης, άρα έχουμε προϋποθέσεις και κωλύματα, εάν υπάρχει γάμος ή σύμφωνο συμβίωσης των ενδιαφερομένων προσώπων ή του ενός από αυτά, που συντρέχει παράλληλα, μεταξύ συγγενών εξ αίματος σε ευθεία γραμμή απεριορίστως και εκ πλαγίου μέχρι και τον τέταρτο βαθμό, καθώς επίσης και μεταξύ συγγενών εξ αγχιστείας σε ευθεία γραμμή απεριορίστως και μεταξύ εκείνου που υιοθέτησε και εκείνου που υιοθετήθηκε ασφαλώς. 
Βεβαίως, ορίζονται και οι κυρώσεις στην περίπτωση που κάποια από τις προϋποθέσεις παραληφθεί ή κάποια από τα κωλύματα καταστρατηγηθούν. Οι συνέπειες αυτές ορίζονται στη διάταξη του άρθρου 2, παράγραφος 3, όπου η παράβαση των διατάξεων του παρόντος άρθρου συνεπάγεται την ακυρότητα του συμφώνου συμβίωσης. Έτσι, λοιπόν, στο άρθρο 2 θεσπίζονται οι θετικές και οι αρνητικές, δηλαδή τα κωλύματα, προϋποθέσεις για τη σύναψη του συμφώνου συμβίωσης.
Στο άρθρο 3 έχουμε να διαπραγματευτούμε την ακυρότητα αυτού του συμφώνου. Στο άρθρο 3 καθιερώνεται η σχετική ακυρότητα του συμφώνου, την οποία μπορούν να προσβάλουν μόνο τα μέρη τα οποία έχουν συμβληθεί, αλλά και τρίτοι οι οποίοι επικαλούνται είτε οικογενειακό είτε περιουσιακό έννομο συμφέρον, όπως για παράδειγμα –γινόμαστε συγκεκριμένοι- τα τέκνα από προηγούμενο γάμο ή αυτοί οι οποίοι διεκδικούν, για παράδειγμα, αποζημίωση από ασφαλιστική εταιρεία, καθώς βεβαίως και αυτεπαγγέλτως ο εισαγγελέας, εάν θίγεται η δημόσια τάξη, δηλαδή, για παράδειγμα να έχει συναφθεί σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ στενών συγγενών. 

Αν συναφθεί σύμφωνο για ομόφυλο ζευγάρι πάλι θίγεται η δημόσια τάξη; Προφανώς, οπότε πάλι ο εισαγγελέας αυτεπαγγέλτως μπορεί να ασκήσει αγωγές και να έχουμε την ίδια ιστορία με την Τήλο.

Άκυρο, βεβαίως, μπορεί να είναι το σύμφωνο τόσο για τους γενικούς λόγους ακυρότητας των δικαιοπραξιών όσο και για την παράβαση των διατάξεων του νόμου. Είναι ευνόητο, λοιπόν, ότι το σύμφωνο μπορεί να είναι ακυρώσιμο για ελαττώματα είτε στη βούληση των μερών είτε, όπως είπα, στους γενικούς λόγους ακυρότητας των δικαιοπραξιών, οπότε και εφαρμόζονται οι γενικές διατάξεις περί ακυρωσίας. 
Στο άρθρο 4 προβλέπεται ο τρόπος, οι προϋποθέσεις, όπου μπορεί να λυθεί αυτό το σύμφωνο συμβίωσης. Ορίζονται, λοιπόν, οι τρόποι λύσεις του συμφώνου. Βεβαίως, λέει το άρθρο αυτό ότι πρέπει η με οποιοδήποτε τρόπο λύση του συμφώνου να καταχωρείται, όπως και η κατάρτισή του, στο ειδικό βιβλίο του ληξιαρχείου. 
Το άρθρο 5 πραγματεύεται το επώνυμο, όπου εμείς καθορίσαμε στο σύμφωνο συμβίωσης, προβλέποντας ότι η κατάρτιση του συμφώνου ελεύθερης συμβίωσης δεν μεταβάλλει το επώνυμο των προσώπων που το έχουν καταρτίσει. Δίνεται πάντως η δυνατότητα στα μέρη να χρησιμοποιούν στις κοινωνικές τους σχέσεις, είτε κοινό επώνυμο είτε ο ένας να προσθέτει στο δικό του το επώνυμο του άλλου. 
Στις περιουσιακές σχέσεις που αναφέρεται το άρθρο 6, λέμε ότι σύμφωνα με τις διατάξεις του εν λόγω άρθρου τα πρόσωπα τα οποία καταρτίζουν αυτό το σύμφωνο συμβίωσης μπορούν να ρυθμίσουν τις περιουσιακές τους σχέσεις είτε με ειδικότερες συμφωνίες που εντάσσονται στο αρχικό σύμφωνο είτε με μεταγενέστερη συμφωνία, που περιβάλλεται πάντως στον τύπο του συμβολαιογραφικού εγγράφου. Ειδικά δε για ό,τι αποκτήθηκε κατά τη διάρκεια του συμφώνου, η τύχη του μετά από τη λύση καθορίζεται κατ’ αρχάς από τη σχετική συμφωνία των μερών, την αρχική ή τη μεταγενέστερη ενδεχομένως.
Εάν δεν υπάρχει παρόμοια συμφωνία, προβλέπουμε εδώ αξίωση στα αποκτήματα με μια προϋπόθεση, εφόσον αποδειχθεί από τον ενάγοντα η ύπαρξη και η έκταση της συμβολής του στα αποκτηθέντα. Δεν θεσπίζεται δηλαδή τεκμήριο συμβολής. Η αξίωση μπορεί να στραφεί και κατά των κληρονόμων του υπόχρεου, δεν κληρονομείται, όμως, από τους κληρονόμους του δικαιούχου, αλλά ούτε και γεννάται στο πρόσωπό τους.
Επίσης η αξίωση δεν εκχωρείται, παραγράφεται δε δύο χρόνια μετά τη λύση του συμφώνου, δηλαδή από το θάνατο, τη σύναψη γάμου με τρίτο πρόσωπο, τη χρονολογία της συμφωνίας κ.λπ..
Στο άρθρο 7 ασχολούμαστε με τη διατροφή. Αντιμετωπίζουμε τη διατροφή μετά τη λύση του συμφώνου, με την οποία προβλέπεται ότι ο δικαιούχος διατροφής συμπορεύεται με το διαζευγμένο σύζυγο του υπόχρεου, πράγμα που σημαίνει ότι όπως ορίζεται και στις γενικές διατάξεις περί διατροφής, συμπορεύεται και με τους ενήλικους κατιόντες, με τα παιδιά δηλαδή, αλλά προηγείται κάθε άλλου δικαιούχου, όπως για παράδειγμα των ενήλικων τέκνων ή γονέων του υπόχρεου.
Πρέπει να σας πω ότι στο άρθρο 8 βάζουμε το τεκμήριο πατρότητας, όπου εδώ λέμε ότι καθιερώνεται μαχητό τεκμήριο πατρότητας, γιατί πάμε να λύσουμε ακριβώς το πρόβλημα των εκτός γάμου παιδιών, που είναι η φιλοσοφία που διέπει το σύμφωνο συμβίωσης, εφόσον το παιδί αυτό γεννήθηκε κατά τη διάρκεια του συμφώνου μέσα σε τριακόσιες ημέρες από τη λύση ή την αναγνώριση της ακυρότητας ή την ακύρωσή του.
Επίσης, στο άρθρο 9 καθορίζεται το επώνυμο των τέκνων που γεννιούνται μέσα σε σύμφωνο συμβίωσης, η γονική τους μέριμνα στο άρθρο 10, το κληρονομικό τους δικαίωμα στο άρθρο 11 και η αναστολή της παραγραφής στο άρθρο 12.
Στο άρθρο 13 το Ελληνικό Δίκαιο εφαρμόζεται στις προσωπικές και περιουσιακές σχέσεις των προσώπων που έχουν καταρτίσει σύμφωνο συμβίωσης, στις σχέσεις τους με τα τέκνα που γεννήθηκαν από τη συμβίωσή τους, καθώς και στις κληρονομικές σχέσεις, εφόσον το σύμφωνο έχει συναφθεί στην Ελλάδα.

Ωστόσο, για τους συμβιούντες δεν αναγνωρίζεται καμία κοινωνικοασφαλιστική, φορολογική ή άλλη αντιστοιχία προς τις ισχύουσες για τους συζύγους.

(Στο σημείο αυτό κτυπάει το κουδούνι λήξεως του χρόνου ομιλίας της κυρίας Βουλευτού)
Κυρία Πρόεδρε, δύο λεπτά ακόμη.
Στο δεύτερο κεφάλαιο ασχολούμεθα με την υιοθεσία, αλλά και με το διαζύγιο, όπου ουσιαστικά με τα άρθρα 14 έως 19 του σχεδίου νόμου τροποποιούνται τα άρθρα 1439, 1515, 5253, 65 και 1589 του Αστικού Κώδικα, το άρθρο 800 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας και διατάξεις του ν.2447/1996 και του π.δ. 226/1999. 

Ωστόσο, για τα ζευγάρια που συνάπτουν σύμφωνο συμβίωσης δεν αναγνωρίζεται το δικαίωμα υιοθεσίας. Για ποιο λόγο;

Έτσι, λοιπόν, ρυθμίζονται θέματα για το αμάχητο τεκμήριο του ισχυρού κλονισμού του γάμου, που ορίζεται πλέον διετές αντί της ισχύουσας τετραετούς διάστασης, το συναινετικό διαζύγιο, η γονική μέριμνα των εκτός γάμου παιδιών και επί μέρους ζητήματα της υιοθεσίας. 
Επίσης, ειδικότερα ρυθμίζονται δύο θέματα της διαδικασίας της υιοθεσίας ενώπιον του δικαστηρίου, η αναπλήρωση της συναίνεσης των γονέων, η δυνητική ακρόαση των συγγενών του υιοθετούμενου και το δεύτερο, που είναι η δυνατότητα απάλειψης του κυρίου ονόματος του υιοθετούμενου, εάν αυτό επιβάλλεται από το συμφέρον του. 
Το τρίτο που ρυθμίζεται είναι η διεθνής δικαιοδοσία των ελληνικών δικαστηρίων, η οποία διευρύνεται σε περιπτώσεις υιοθεσίας.
Τέλος, ρυθμίζονται θέματα διοικητικής διαδικασίας για την υιοθεσία.
Τα άρθρα 14, 15 και 16 είναι αυτά που διεξήλθαν κωδικοποιημένα και αφορούν αυτά που σας περιέγραψα.
Στο άρθρο 17 έχουμε την ακρόαση συγγενών, όπου δίδεται η ευχέρεια στο δικαστήριο που αποφασίζει για την αναπλήρωση της συναίνεσης των φυσικών γονέων ή του επιτρόπου να ζητήσει τη γνώμη των πλησιέστερων συγγενών του προς υιοθεσία ανηλίκου, μία εξαιρετικά σημαντική διάταξη. 
Στο άρθρο 18 η προσθήκη απάλειψης του κυρίου ονόματος, όπου παράλληλα με τη δυνατότητα της προσθήκης του νέου κυρίου ονόματος του θετού τέκνου να προβλέπεται πλέον και η δυνατότητα απάλειψης του κυρίου ονόματος που έφερε το τέκνο προ της υιοθεσίας. 
Το τρίτο κεφάλαιο, οι διατάξεις δηλαδή από το άρθρο 20 μέχρι και το άρθρο 28, αφορά ζητήματα διεθνούς δικαιοδοσίας των ημεδαπών δικαστηρίων, ζητήματα τα οποία έχουν να κάνουν με την έννοια του εύλογου χρόνου, όσον αφορά την υιοθεσία του ανηλίκου για την ανακοίνωση της παράδοσης τού προς υιοθεσία παιδιού στους υποψήφιους θετούς γονείς. 
(Στο σημείο αυτό κτυπάει το κουδούνι λήξεως του χρόνου ομιλίας της κυρίας Βουλευτού)
ΠΡΟΕΔΡΕΥΟΥΣΑ (Έλσα Παπαδημητρίου): Τελειώνετε, κυρία Παπακώστα.
ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ - ΣΙΔΗΡΟΠΟΥΛΟΥ: Τελειώνω, κυρία Πρόεδρε, σε ένα λεπτό.
Στο άρθρο 22 επιλύεται το πρόβλημα το οποίο είχε παρουσιαστεί από τη μέχρι σήμερα ρύθμιση της παραγράφου 2 του άρθρου 4 του π.δ. 226/1999, σύμφωνα με το οποίο στην περίπτωση της μη αποστολής στοιχείων του υιοθετουμένου παιδιού προβλέπεται να διασφαλίζονται τα συμφέροντα των υποψήφιων θετών γονέων του υιοθετούμενου αλλά και η δημόσια τάξη. 
Το άρθρο 23 έχει να κάνει με την προσπάθεια ενίσχυσης της δικαστικής προστασίας δικαιωμάτων. Έτσι, η μη συμμόρφωση σε προσωρινή διαταγή δικαστηρίου επισύρει πλέον βαρύτερη ποινή. 
Το άρθρο 24 έχει να κάνει με το θεσμό του επόπτη ανακριτών και, βεβαίως, με τη δεύτερη παράγραφο, είναι προφανές ότι είναι περιττή η ανάθεση καθηκόντων επόπτη ανακριτών και σε άλλους δικαστές. Με τη δεύτερη παράγραφό του καθορίζεται στο ένα έτος η διάρκεια της θητείας των δικαστικών λειτουργών που αποσπώνται στο Υπουργείο Δικαιοσύνης για την εκτέλεση νομοπαρασκευαστικού έργου.
Στα άρθρα 25, 26, 27 και 28 έχουμε διατάξεις, όπου διασαφηνίζεται ότι τα αναπληρωματικά…
ΠΡΟΕΔΡΕΥΟΥΣΑ (Έλσα Παπαδημητρίου): Κυρία Παπακώστα, τελειώνετε.
ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ - ΣΙΔΗΡΟΠΟΥΛΟΥ: Τελειώνω, κυρία Πρόεδρε.
Και, βέβαια, έχει να κάνει με τη βαθμιαία αύξηση των αντιπροέδρων.
Τέλος, με το άρθρο 27 προβλέπονται μεταβατικές διατάξεις για την υιοθεσία, ενώ με το ακροτελεύτιο άρθρο του νομοσχεδίου καθιερώνεται η έναρξη ισχύος του, που αρχίζει από τη δημοσίευση του νόμου στην «Εφημερίδα της Κυβερνήσεως», εκτός εάν σε επί μέρους διατάξεις ορίζεται διαφορετικά.
Αυτό είναι το νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης στην κατ’ άρθρον συζήτηση και έχω την εντύπωση ότι ομοφώνως η Ολομέλειά μας θα πρέπει να το υπερψηφίσει.
Σας ευχαριστώ.
(Χειροκροτήματα από την πτέρυγα της Νέας Δημοκρατίας)

Δεν υπάρχουν σχόλια:

To νομοσχέδιο για την ισότητα στον γάμο

 Το νομοσχέδιο προβλέποντας στο άρθρο 3 ότι ο γάμος επιτρέπεται για άτομα διαφορετικού ή ίδιου φύλου, αυτοδικαίως επεκτείνει στα ζευγάρια το...