Παρασκευή, Ιανουαρίου 08, 2010

Βιβλίο: Εθνικό Σύνταγμα και Κοινοτικό Δίκαιο: το Ζήτημα της "Υπεροχής"


ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΛΙΝΑ
Εθνικό Σύνταγμα και Κοινοτικό Δίκαιο: Το ζήτημα της "Υπεροχής"
θέμα: Δημόσιο Δίκαιο
Σειρά: ΙΔΡΥΜΑ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗ ΚΑΙ ΔΗΜΗΤΡΗ ΤΣΑΤΣΟΥ
ημ/νία κυκλοφορίας: 09/06/2009
Εκδόσεις: Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα
ISBN: 978-960-15-2233-3
γλώσσα: Ελληνικά
σελίδες: 736

Το πιο σημαντικό νομικό ερώτημα στην εποχή μας φαίνεται ότι είναι κατά πόσον το κοινοτικό (ή γενικότερα το ευρωπαϊκό ή διεθνές) δίκαιο κατισχύει του Συντάγματος. Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα δεν δίνεται με ένα "ναι" ή ένα "όχι", διότι η απάντηση δεν γίνεται να είναι "νομική", με την παραδοσιακή έννοια του όρου. Όσο πιο "νομικά" προσπαθήσει να απαντήσει κάποιος, τόσο μεγαλύτερο λάθος θα κάνει. Το ερώτημα όμως είναι νομικό. Και η απάντηση δεν γίνεται να έρθει από μη νομικούς και μάλιστα κορυφαίους.

Η Λίνα Παπαδοπούλου έχει αποδείξει με την επιστημονική της παραγωγή ότι δεν φοβάται την επίπονη και εξαντλητική έρευνα, τόσο οριζόντια (πηγές) όσο και σε βάθος (μεθοδική μεταχείριση του υλικού). Το έργο αυτό ενσωματώνει ατέλειωτες ώρες εργασίας υψηλής ποιότητας, τόσο από πλευράς περιεχόμενης πληροφορίας, όσο και από πλευράς δημιουργικής σκέψης. Είναι ένα έργο επιστημονικής ωριμότητας, πράγμα που φαίνεται ιδίως από την επίμονη ανάλυση με όρους μεθοδολογίας δικαίου.

Το έργο αυτό παρουσιάζει με τον πιο ανάγλυφο τρόπο το αδιέξοδο στο οποίο έχει οδηγήσει ο "συνταγματικός πατριωτισμός" των ελληνικών δικαστηρίων και ιδίως του Συμβουλίου της Επικρατείας, του ανώτατου διοικητικού δικαστηρίου που φέρει την φήμη του πιο προοδευτικού δικαστηρίου της Χώρας. Αυτό το Δικαστήριο έχει πει πολλές φορές και σε διάφορες παραλλαγές ότι "το Κοινοτικόν Δίκαιον δεν είναι δυνατόν να θεωρηθεί ότι υπερισχύει και των διατάξεων του Ελληνικού Συντάγματος", με τη λογική ότι το Σύνταγμα δεν μπορεί να αυτοκαταργείται. Πρόκειται για μια κοντόφθαλμη προσέγγιση, την οποία αποκαλύπτει η συγγραφέας μέσα από την ενδελεχή της ανάλυση τόσο υπό την οπτική του θετικισμού που επικαλείται το ΣτΕ, όσο και υπό μια νέα προσέγγιση που, ουσιαστικά, επαναπροσδιορίζει το ερώτημα: την πλουραλιστική θεώρηση των πηγών του δικαίου.

Στο τελευταίο κεφάλαιο, η Λίνα Παπαδοπούλου φωτίζει ένα τεράστιο ζήτημα, στο οποίο, αν το δούμε στην πλήρη έκτασή του (πέρα δηλ. από το θέμα του κοινοτικού δικαίου) οφείλεται κατά τη γνώμη μου το μεγαλύτερο ουσιαστικό πρόβλημα των Ελληνικών δικαστικών αποφάσεων σήμερα: η μυωπική ανάγνωση του δικαίου μέσα από τη αναγνώριση της κανονιστικής αποκλειστικότητας των νόμων και την άρνηση κάθε άλλης κανονιστικής μήτρας. Ενώ η λειτουργία των δικαστηρίων πρέπει να είναι συνθετική των πηγών του δικαίου, στις αποφάσεις διαβάζουμε μόνο στερεοτυπικές και αξιωματικές διατυπώσεις που βασίζονται σε δεδομένα νομοθετήματα, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη (ακόμη κι όταν προσκομίζονται) λ.χ. δικαιοσυγκριτικά δεδομένα ή και δεσμευτικές πράξεις ανεξάρτητων οργάνων αλλά και οι εκθέσεις και τα ψηφίσματα των διεθνών οργανισμών. Ακόμη και οι διεθνείς συμβάσεις πετιούνται συχνά ως κουρελόχαρτα, έναντι της "υπεροχής" λ.χ. μιας διάταξης του Ποινικού Κώδικα.

Το 80% της ισχύουσας νομοθεσίας αποτελεί ενσωμάτωση του κοινοτικού δικαίου, συχνά μάλιστα εσφαλμένη. Άλλες φορές το κοινοτικό δίκαιο δεν ενσωματώνεται εμπρόθεσμα στην Ελληνική έννομη τάξη. Και άλλες φορές έρχεται σε σύγκρουση με το Σύνταγμα. Σε αυτές τις τρεις περιπτώσεις, ενεργοποιείται ο ρόλος του Δικαστή, ο οποίος πρέπει να δώσει τις κατάλληλες λύσεις. Αυτό δεν γίνεται, όταν ο Δικαστής εμμένει ότι η εξουσία του σε μεθοδολογικά ζητήματα εξαντλείται στον έλεγχο της συνταγματικότητας των νόμων και ότι η προάσπιση του Συντάγματος αποτελεί υποχρέωσή του ως πολίτη για επίδειξη πατριωτισμού, διότι τι να τον κάνω τον "πατριωτισμό" όταν η πατρίδα έρχεται μετά να πληρώσει πρόστιμα ή εκτίθεται διεθνώς, επειδή οι δικαστές δεν εφαρμόζουν σωστά (ή καθόλου) το ευρωπαϊκό δίκαιο. Αν δεν θέλουμε να είμαστε στην Ευρωπαϊκή Ένωση, έχουμε το δικαίωμα να φύγουμε. Αφού όμως επιλέξαμε να μείνουμε, στοιχειώδης πατριωτική σοβαρότητα επιβάλλει να εκπληρώνουμε τις υποχρεώσεις μας.

Το βιβλίο της Λίνας Παπαδοπούλου είναι από εκείνα που θα 'θελε να είχε γράψει κάθε νομικός συγγραφέας. Δεν χρειάζεται να πει κανείς τίποτε άλλο γι' αυτό πέρα από την άκρως τιμητική επισήμανση του Δ. Τσάτσου, στον Πρόλογο, ότι η συγγραφέας έχει υποχρέωση να το μεταφράσει και σε άλλες γλώσσες, επειδή το περιεχόμενό του έχει ενδιαφέρον όχι μόνο για το ελληνόφωνο κοινό. Καθώς όμως σήμερα είναι και τα γενέθλια της Λίνας Παπαδοπούλου, αξίζει να της ευχηθούμε να διατηρεί πάντα αυτή την απίστευτη διανοητική φρεσκάδα και να απολαύσει την αναγνώριση που θα πρέπει και η νομολογία των Δικαστηρίων να επιφυλάξει στο έργο της αυτό.


13 σχόλια:

Alex είπε...

και τότε ποιός είναι ο ρόλος του άρθρου 28, παρ.1 περί ΥΠΕΡΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗΣ ισχύος των διεθνών συμβάσεων που έχουν κυρωθεί με νόμο από τη ελληνική βουλή..???
υπάρχει σχετικό κεφάλαιο στο παραπάνω βιβλίο..???

e-Lawyer είπε...

Φυσικά και υπάρχει εκτενέστατη ανάλυση του 28.Όμως το 28 δεν έχει πουθενά την λέξη "υπερνομοθετική".

Το 28 παρ. 1 μιλάει για διεθνείς συμβάσεις και γενικά παραδεγμένους κανόνες του δ.δ. και τη σχέση τους με την κοινή νομοθεσία. Η σχέση διεθνών οργανισμών με την εσωτερική νομοθεσία προβλέπεται από τις επόμενες παραγράφους.

Alex είπε...

άρθρο 28,παρ.1
αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του εσωτερικού ελληνικού δικαίου και ΥΠΕΡΙΣΧΥΟΥΝ από κάθε αντίθετη διάταξη νομού.

e-Lawyer είπε...

Ωραία. ("Υπερνομοθετική" = αδόκιμα Ελληνικά).

Νοσφεράτος είπε...

μπραβο Λίνα

Ελληνικο Παρατηρητηριο των Συμφωνιων του Ελσινκι είπε...

συνηγορος του διαβόλου:

υπερισχυουν αντιθετων διαταξεων εχει ερμηνευθεί ότι δεν σημαίνει πως υπερισχυουν και αντιθετων διαταξεων του συντάγματος, άρα σωστά το λεει το ΣτΕ και τοχουν γραψει και νομικοί όπως ο Μανωλεδάκης (νομίχω)

e-Lawyer είπε...

Άσε εχει κάνει απίθανη ανάλυση η Λ.Π.
Έχει καταγράψει τα πάντα, την αδικώ με την παρουσίαση που κάνω.

MrT είπε...

όποιος λέει ότι "δεν υπάρχει ναι ή όχι στην υπεροχή του κοινοτικού δικαίου έναντι του εθνικού, ακόμη και των άρθρων του συντάγματος"... μάλλον πρέπει να ξαναδιαβάσει ευρωπϊκό δίκαιο...και σίγουρα όχι μανωλεδάκη...

το κάθε κράτος, με την εισχώρηση στην ΕΕ απώλεσε εθελοντικά κυριαρχικά του δικαιώματα
και
το ΔΕΚ έχει λύσει το ζήτημα της υπεροχής εδώ και δεκαετίες (Van Gend, Costa) και μάλιστα για το θέμα των εθνικών συνταγμάτων, έπειτα από "διάλογο" με ανώτατα δικαστήρια, είπε (Nold κλπ) ότι σέβεται απόλυτα τις κοινές συνταγματικές αρχίες και αξίες (δικαιώματα, μορφές και στοιχεία του δημοκρατικού πολιτεύματος), τα οποία σαφώς και προστατεύει και δεν υπάρχει λόγος να σταθεί ενάντιά τους.

ο "πατριωτισμός" των ελλήνων δικαστών, οφείλεται, συνολικά, σε: επιρροή από εθνική διοίκηση και πολιτικούς, άγνοια του ευρωπαϊκού δικαίου, ανύπαρκτη διοικητική δικαιοσύνη.

λυπάμαι - και εν μέρει φορτίζομαι - για το μέγεθος της άγνοιας επί του ευρωπαϊκού δικαίου, ειδικά, όταν λες ότι το 80% των διατάξεών μας είναι ενσωμάτωση...δηλαδή γιατί πήραμε πίσω ρε συ e-lawyer το άρθρο 14 ; γιατί δεν πήγαμε στο ΣτΕ να μας "αθωώσει" ως κράτος;

συνταγματολόγοι, τσάτσοι και λοιποί...παρακαλώ, ασχοληθείτε με το εθνικό μας δίκαιο και να ανακατεύεστε στα λιμέρια του ευρωπαικού δικαίου, αφού διαβάσετε και κατανοήσετε κάτι παραπάνω...υπάρχει άπειρη βιβλιογραφία πάνω σε αυτό που επιβεβαιώνει τα σχόλιά μου

e-Lawyer είπε...

Δεν συμφωνώ με αυτή την προσέγγιση της "απώλειας κυριαρχικών δικαιωμάτων". Η Ελλάδα με την είσοδο της στην ΕΕ, αποφάσισε ότι θα ασκεί ορισμένες εξουσίες σε συνεργασία και συναπόφαση με τις άλλες χώρες.

Το ευρωπαϊκό δίκαιο έχει συγκεκριμένο πεδίο εφαρμογής, δεν μπορεί να κατισχύσει έναντι κάθε διάταξης εσωτερικού δικαίου.

Όσο για την 9η παράγραφο του άρθρου 14 του Συντάγματος, δεν την πήραμε πίσω. Απλώς περιστείλαμε το πεδίο εφαρμογής της εναρμονιστικής διάταξης του κοινού δικαίου, ώστε να συμβαδίζει με τις σχετικές διατάξης της κοινοτικής οδηγίας. Η συνταγματική διάταξη εξακολουθεί να υφίσταται και να συναρμόζεται προς την κοινοτική.

Δεν κατάλαβα ποιο "κενό" στις γνώσεις ευρωπαϊκού δικαίου επικαλείσαι, ιδίως όταν μιλάς σε ανθρώπους που εφαρμόζουν καθημερινά κοινοτικές διατάξεις και έχουν εργαστεί και σε ευρωπαϊκά fora.

|\/| είπε...

«Το ευρωπαϊκό δίκαιο έχει συγκεκριμένο πεδίο εφαρμογής, δεν μπορεί να κατισχύσει έναντι κάθε διάταξης εσωτερικού δικαίου.»

Λάθος.

e-Lawyer είπε...

Κάποτε είχα πιο ενημερωμένους αναγνώστες οι οποίοι γνώριζαν ότι οι αρμοδιότητες της ΕΕ έχουν συγκεκριμένο πεδίο εφαρμογής κι ότι σε αυτό δεν εμπίπτει λ.χ. το γενικό ποινικό δίκαιο των κρατών μελών.

Διαβάστε τι λέει η wikipedia: (" the laws of European Union member states that conflict with laws of the European Union "). A υ τ ο ί οι εθνικοί νόμοι υποχωρούν, όχι γενικά κάθε διάταξη του εσωτερικού δικαίου.

Πόσο πιο νιανια;

MrT είπε...

όπου η ΕΕ έχει πάρει αρμοδιότητα (για παράδειγμα στο τι θα αναγράφεται στα μπουκάλια ελαιολάδου) υπερισχύει έναντι ΚΑΘΕ εθνικής διάταξης, ακόμα και αν ανέφερε σε άρθρο του συντάγματος ότι στα μπουκάλια ελαιολάδου δεν γράφουμε τίποτα...τέλος...
όπου δεν έχει πάρει αρμοδιότητα (πχ πλαφόν τιμής πώλησης ελαιολάδου) φυσικά και δεν υπερισχύει, γιατί δεν έχει πάρει ακόμη την αρμοδιότητα (είναι παρακρατημένη από το εθνοκράτος).

αφού λοιπόν το εθνοκράτος έχει δώσει αρμοδιότητα στην ΕΕ σε ορισμένους τομείς - που μεταξύ μας τώρα πια μπρούν να αγγίξουν τα πάντα, δεν έχει απωλέσει το ύψιστο κυριαρχικό δικαίωμα να νομοθετεί κατά βούληση και χωρίς κανείς να μπορεί να κάνει τίποτα; δεν είναι απώλεια κυριαρχικού δικαιώματος το "τεκμήριο της νομοθέσπισης";

για ποία συνεργασία μιλάς; ρωτά η ΕΕ (άσχετα αν ψηφίζει το συμβούλιο που αποτελείται από υπουργούς των κρατών μελών) όταν θα νομοθετήσει σε ζήτημα της έχει παραχωρηθεί αρμοδιότητα; αυτό μόλις τώρα εισέρχεται με τη νέα συνθήκη και σε βάση παρατηρήσεων από τα εθνικά κοινοβούλια.

το ζήτημα της υπεροχής είναι άμεσα εξαρτημένο από την τάξη αρμοδιοτήτων που υπάρχει.

ψάξτο λίγο, σε παρακαλώ...

με wikipedia δεν απαντώ σε τέτοια θέματα

e-Lawyer είπε...

Είπαμε, έχει απαντήσει σε όλα αυτά εξαιρετικά εμπεριστατωμένα η συγγραφέας το βιβλίο της οποίας παρουσιάζω στο ποστ αυτό.

To νομοσχέδιο για την ισότητα στον γάμο

 Το νομοσχέδιο προβλέποντας στο άρθρο 3 ότι ο γάμος επιτρέπεται για άτομα διαφορετικού ή ίδιου φύλου, αυτοδικαίως επεκτείνει στα ζευγάρια το...