Σάββατο, Ιουνίου 27, 2015

Το δημοψήφισμα δεν είναι αντισυνταγματικό


Πρέπει να μπορούμε να διαχωρίζουμε την πολιτική εκτίμηση και άποψη από την νομική πρόβλεψη του Συντάγματος και των νόμων. Είναι άλλο η σκοπιμότητα, η αξιολόγηση της προσφορότητας ενός δημοψηφίσματος τώρα κι άλλο κατά πόσον επιτρέπεται ή απαγορεύεται η διενέργειά του.
Διαβάζω συνέχεια από το πρωϊ συνταγματολόγους να υποστηρίζουν ότι το δημοψήφισμα είναι αντισυνταγματικό, χωρίς να μπορεί έστω κι ένας από αυτούς να μας δείξει ακριβώς την διάταξη στην οποία αντίκειται. Θέλω να πω, ότι είναι πολύ καλύτερο να μας εξηγήσουν τους πολιτικούς ή πολιτειακούς λόγους για τους οποίους είναι αντίθετοι, κι όχι να μας λένε ότι παραβιάζει το Σύνταγμα η κήρυξη ενός δημοψηφίσματος, αν δεν μπορούν να το τεκμηριώσουν. Διότι ΔΕΝ μπορούν.
Δύο είναι τα ζητήματα που έχουν τεθεί ως προς την αντίθεση του δημοψηφίσματος προς το Σύνταγμα: ότι το ερώτημα του δημοψηφίσματος είναι απαγορευμένο επειδή αφορά δημοσιονομικό θέμα και ότι ο χρόνος διεξαγωγής του δημοψηφίσματος είναι εξαιρετικά περιορισμένος για έναν πλήρη δημόσιο διάλογο και μια κανονική προετοιμασία για ένα τέτοιο θέμα.
Το Σύνταγμα (άρθρο 44 παρ. 2) είναι σαφέστατο, δεν επιδέχεται καμία διαφορετική ανάγνωση που να αντέχει στην λογική ή να υπηρετείται από τα γνωστά ερμηνευτικά εργαλεία της επιστήμης:
"O Πρόεδρος της Δημοκρατίας προκηρύσσει με διάταγμα δημοψήφισμα για κρίσιμα εθνικά θέματα, ύστερα από απόφαση της απόλυτης πλειοψηφίας του όλου αριθμού των βουλευτών, που λαμβάνεται με πρόταση του Yπουργικού Συμβουλίου. Δημοψήφισμα προκηρύσσεται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας με διάταγμα και για ψηφισμένα νομοσχέδια που ρυθμίζουν σοβαρό κοινωνικό ζήτημα, εκτός από τα δημοσιονομικά, εφόσον αυτό αποφασιστεί από τα τρία πέμπτα του συνόλου των βουλευτών, ύστερα από πρόταση των δύο πέμπτων του συνόλου και όπως ορίζουν ο Kανονισμός της Bουλής και νόμος για την εφαρμογή της παραγράφου αυτής."
Το τί είναι "κρίσιμο εθνικό θέμα" έχει την πλήρη διακριτική ευχέρεια να το αποφασίσει η Βουλή, η οποία εξάλλου έχει την "αρμοδιότητα της αρμοδιότητας". Αλοίμονο αν δεν είναι κρίσιμο εθνικό θέμα το μέλλον της χώρας, διότι περί αυτού πρόκειται.
Έπειτα, ο περιορισμός για τα δημοσιονομικά θέματα αφορά, κατά ρητή επιταγή του Συντάγματος ΜΟΝΟ τις περιπτώσεις που τίθεται σε δημοψήφισμα "ψηφισμένο νομοσχέδιο" που αφορά "σοβαρό κοινωνικό ζήτημα" (άρα όχι αναγκαστικά "κρίσιμο εθνικό θέμα"), αλλά όχι εφόσον το ψηφισμένο νομοσχέδιο αφορά δημοσιονομικό θέμα. Εδώ δεν έχουμε καν ψηφισμένο νομοσχέδιο, δεν πρόκειται περί αυτού.
Έπειτα, το Σύνταγμα δεν προβλέπει τίποτε για τον χρόνο εντός του οποίου διεξάγεται το δημοψήφισμα. Ο Ν.4023/2011 που ορίζει την διαδικασία, ορίζει ότι το δημοψήφισμα διενεργείται εντός 30 ημερών από το προεδρικό διάταγμα που το προκηρυσσει. Επομένως, ούτε και τον νόμο καταστρατηγεί ένα δημοψήφισμα που διενεργείται σε συντομότερο χρόνο, αφού είναι εντός 30 ημερών.
Τα υπόλοιπα ζητήματα που αφορούν την αοριστία του ερωτήματος του δημοψηφίσματος, τον ανεπαρκή χρόνο για την διεξαγωγή του, την καταχρηστικότητα της προσφυγής στην λαό, την έλλειψη αντικειμένου αφού οι δανειστές απέρριψαν την πρόταση είναι τεράστια και σοβαρά ζητήματα για τον δημόσιο διάλογο και πιθανώς ορθές παρατηρήσεις. Αλλά μόνο με αυτά δεν "βγαίνει" αντισυνταγματικότητα, δηλαδή παραβίαση κανόνα του Συντάγματος, ούτε κατά το γράμμα, ούτε κατά πνεύμα του.
Θα φέρω ένα άλλο παράδειγμα: λέμε συχνά ότι τα ατομικά δικαιώματα δεν μπαίνουν ως ερώτημα δημοψηφίσματος. Γιατί δεν είναι θέμα κρίσης των πλειοψηφιών, αλλά αφορούν εκφάνσεις του κράτους δικαίου που λειτουργεί πέραν της λογικής πλειοψηφία - μειοψηφία. Το ίδιο το Σύνταγμα στο άρθρο 44 δεν εξαιρεί ωστόσο τα θέματα των ατομικών δικαιωμάτων από το πεδίο ερωτημάτων που μπορεί να τεθούν με ένα δημοψήφισμα. Εκεί όμως, αυτό που διακυβεύεται είναι ο ίδιος ο αυστηρός χαρακτήρας του Συντάγματος (άρθρο 110 Σ.): αφού το ίδιο προβλέπει τα ατομικά δικαιώματα δεν θα ήταν δυνατόν να προβλέπει και την διαδικασία της πλειοψηφικής θέσης τους σε αμφιβολία, με διαδικασία άλλη από την αναθεώρησή του. Δεν μπορούμε λοιπόν να εξισώσουμε τα δημοσιονομικά ή τα εθνικά θέματα που ρυθμίζονται με νόμους με τα θέματα που ρυθμίζονται απευθείας από το Σύνταγμα. Ένα τέτοιο δημοψήφισμα θα παραβίαζε το άρθρο 110 του Σ, εισάγοντας μια διαδικασία αναθεώρησης μη προβλεπόμενη. Το συζητούμενο δημοψήφισμα όμως, δεν ανοίγει την πόρτα σε μια τέτοια μη προβλεπόμενη διαδικασία αναθεώρησης.
Γι' αυτό καλό είναι η συζήτηση να επικεντρωθεί στην ουσία. Η διαδικασία δεν έχει υπερβάσεις συνταγματικά καθορισμένων ορίων.

Σάββατο, Ιουνίου 13, 2015

Υποχρεώσεις της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για τα ΛΟΑΔ δικαιώματα

Ζούμε σε μια εποχή με αύξηση της βίας, του μίσους και των επιθέσεων απέναντι σε πολίτες για μια σειρά από ιδιότητες που τους χαρακτηρίζουν. Το Συμβούλιο της Ευρώπης έχει εντοπίσει τις υποχρεώσεις που έχουν οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης, δηλαδή οι Δήμοι και οι Περιφέρειες, κατά το μερίδιο ευθύνης που τους αναλογεί, για την καταπολέμηση των διακρίσεων λόγω του σεξουαλικού προσανατολισμού και της ταυτότητας φύλου. Οι υποχρεώσεις σεβασμού των ανθρώπινων δικαιωμάτων των ΛΟΑΔ ατόμων δεν εξαντλούνται σε συμβολικές πράξεις, όπως είναι η αιγίδα του Δήμου στο Pride ή η φωταγώγηση ενός κεντρικού κτιρίου με τα χρώματα του ουράνιου τόξου.

Στις 26 Μαρτίου 2015, το Κογκρέσο Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών του Συμβουλίου της Ευρώπης δημοσίευσε το Ψήφισμα 380/2015 με τίτλο "Διασφαλίζοντας τα δικαιώματα των λεσβιών, ομοφυλόφιλων, αμφιφυλόφιλων και διεμφυλικών (ΛΟΑΔ) ανθρώπων: μια υποχρέωση των πόλεων και Περιφερειών της Ευρώπης" (βλ. εδώ στα αγγλικά). 


Με το ψήφισμα αυτό, το Συμβούλιο της Ευρώπης καλεί τις τοπικές και Περιφερειακές Αρχές, μεταξύ άλλων:

α. Ως προς την διαμόρφωση μιας κουλτούρας σεβασμού των ανθρώπινων δικαιωμάτων,

i. να θεσπίσουν ένα σαφές και ολιστικό σχέδιο δράσεις για τις πόλεις και τις περιφέρειές τους που θα τις δεσμεύει για τον σεβασμό της διαφορετικότητας, θα προωθεί τον σεβασμό και θα απορρίπτει τις αθέμιτες διακρίσεις, θα ακολουθεί την Σύσταση (2010) της Επιτροπής Υπουργών προς τα κράτη μέλη για τα μέτρα καταπολέμησης των διακρίσεων λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου

ii. να διασφαλίσουν ότι οι αιρετοί εκπρόσωποι και γενικά τα πρόσωπα σε θέσεις δημόσιας εξουσίας απορρίπτουν κάθε προτροπή σε πράξεις μίσους ή έλλειψης ανεκτικότητας και αθέμιτων διακρίσεων

iii. [...]

iv. να οργανώσουν εκστρατείες ευαισθητοποίησης και εκπαιδευτικές δραστηριότητες για το ευρύ κοινό όλων των ηλικιών, προκειμένου να οικοδομηθεί η κατανόηση και ο σεβασμός στα ΛΟΑΔ πρόσωπα

v. να οργανώσουν εκδηλώσεις και δράσεις υπέρ της διαφορετικότητας σε ειδικές περιστάσεις που αφορούν τα ΛΟΑΔ πρόσωπα

β. όσον αφορά την παροχή αποτελεσματικής προστασίας ανθρώπινων δικαιωμάτων, να:

i. συνεργαστούν με τις κεντρικές κρατικές υπηρεσίες, τις τοπικές και περιφερειακές αρχές και τις ειδικές υπηρεσίες, τις ομάδες υποστήριξης ΛΟΑΔ ανθρώπων και τις εθελοντικές οργανώσεις για την διασφάλιση του πλήρους σεβασμού των ανθρώπινων δικαιωμάτων των ΛΟΑΔ ατόμων από την νομοθεσία καθώς και ότι οι νομοθετικές διατάξεις κάθε επιπέδου λειτουργούν συμπληρωματικά και είναι κατανοητές

ii. όπου υπάρχει έλλειψη νομοθετικών ρυθμίσεων, να εισαχθούν διατάξεις σε τοπικό επίπεδο, ώστε να καλυφθεί το νπομικό κενό

iii. να εργαστούν μαζί με οργανώσεις υποστήριξης ανθρώπινων δικαιωμάτων, ώστε τα θέματα των ΛΟΑΔ να εισαχθούν κανονικά στα υπάρχοντα και στα νέα μέτρα πολιτικής, διασφαλίζοντας έτσι την εφαρμογή των πολιτικών που σέβονται την διαφορετικότητα, είναι επικαιροποιημένες και προσαρμοσμένες κατάλληλα. 

iv. να ανταλλάξουν εμπειρίες καλών πρακτικών με άλλες τοπικές και περιφερειακές αρχές μέσω δικτύων όπως οι Πόλεις - Ουράνιο Τόξο


γ. όσον αφορά την διασφάλιση της εφαρμογής πολιτικών και υπηρεσιών χωρίς αθέμιτες διακρίσεις:

i. να εφαρμόσουν μια σαφή και ευρεία πολιτική κατά των διακρίσεων και της παρενόχλησης που θα ακολουθείται από τους εργαζόμενους και τις υπηρεσίες της δημόσιας διοίκησης, καθώς και από τους συμβασιούχους που παρέχουν υπηρεσίες στο κοινό 

ii. να διασφαλίσουν ότι όλοι οι εργαζόμενοι σε τοπικές και περιφερειακές αρχές καθώς και οι συμβασιούχοι έχουν επαρκή εκπαίδευση για την προώθηση της ανεκτικότητας και της αποδοχής και για την διασφάλιση του σεβασμού και την ίση μεταχείριση για όλους τους πολίτες. 

iii. να ιδρύσουν δημοτικά γραφεία συντονισμού ΛΟΑΔ και να συντονίσουν ΛΟΑΔ πολιτικές σε όλα τα δημοτικά διαμερίσματα, να αναπτύξουν ΛΟΑΔ πολιτικές και να διασφαλίσουν ότι καλύπτονται οι ειδικότερες ανάγκες, να παρέχουν πληροφόρηση για τα ΛΟΑΔ θέματα και τις οργανώσεις και να προσφέρουν την υποστήριξή τους.

iv. [...]

v. να διεξάγουν ελέγχους για την παροχή των υπηρεσιών και την πρόσβαση του κοινού στις υπηρεσίες, σε συνεργασία με τις τοπικές οργανώσεις ΛΟΑΔ και να καλύψουν τα τυχόν κενά στην εισαγωγή νέων πολιτικών, διασφαλίζοντας, με συνεχή παρακολούθηση, ότι οι πολιτικές αυτές είναι σχετικές με το θέμα και αποτελεσματικές. 

Είναι πολύ ενθαρρυντικό ότι σε χθεσινή ανακοίνωσή της, η Περιφέρεια Αττικής αναφέρει ότι "δεσμεύεται στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων και των δυνατοτήτων της να εξετάσει σε βάθος και να επιδιώξει την εφαρμογή των συστάσεων του Συμβουλίου της Ευρώπης." Από την δική μου πλευρά, ως Περιφερειακός Συμπαραστάτης του Πολίτη και της Επιχείρησης της Περιφέρειας Αττικής, θα συνεχίσω να εργάζομαι για την έμπρακτη εφαρμογή των ανθρώπινων δικαιωμάτων στην παροχή των περιφερειακών υπηρεσιών, χωρίς διακρίσεις όπως οι ανωτέρω. 



To νομοσχέδιο για την ισότητα στον γάμο

 Το νομοσχέδιο προβλέποντας στο άρθρο 3 ότι ο γάμος επιτρέπεται για άτομα διαφορετικού ή ίδιου φύλου, αυτοδικαίως επεκτείνει στα ζευγάρια το...